ŚWIATOWY DZIEŃ UDARU MÓZGU - CO NALEŻY WIEDZIEĆ

W definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) udar mózgu to nagłe wystąpienie ogniskowego lub ogólnego zaburzenia czynności mózgu, trwającego dłużej niż 24 godziny. Zaburzenie to wynika wyłącznie z przyczyn naczyniowych. Udar mózgu to częsta i ciężka choroba, której skutki mogą zaburzyć życie chorego. W ciągu miesiąca od wystąpienia udaru umiera 15% chorych, a 30% dotyka ciężka niepełnosprawność. W Polsce udar mózgu rocznie dosięga 70 tys. osób. Chociaż udar mózgu może pojawić się u każdego, niezależnie od wieku i płci, to znacznie częściej chorują osoby po 65. roku życia i osoby z obciążeniem rodzinnym w tym kierunku. Zapadalność na udar mózgu w Polsce wynosi 175/100 000 mężczyzn oraz 125/100 000 kobiet.

            Udar nie jest tylko problemem medycznym, ale i społecznym, dlatego nie można lekceważyć objawów udaru. Niezwykle ważna jest umiejętność rozpoznawania jego symptomów i udzielania pierwszej pomocy. Dla życia chorego liczy się każda minuta, a w dobie nowoczesnych leków, szczególnie ważny jest czas od momentu wystąpienia pierwszych objawów do dotarcia chorego do szpitala.

Czynniki ryzyka.

            Wśród czynników ryzyka udaru mózgu wyróżnia się te niemodyfikowalne (na które nie mamy wpływu) i czynniki ryzyka, na które mamy wpływ. Najważniejszy i najczęstszy czynnik ryzyka udaru mózgu to nadciśnienie tętnicze. Ustawienie ciśnienia tętniczego w granicach ideału (120/80 mmHg) obniża ryzyko udaru o 30-40%.

            Czynniki ryzyka, na które nie mamy wpływu to: wiek (powyżej 55 lat, przy czym nie oznacza to, że młode osoby nie zapadają na udar, tylko że częstość występowania udarów rośnie z wiekiem), płeć (częściej u kobiet niż mężczyzn), czynniki genetyczne, choroby serca, wady serca, migotanie przedsionków.

            Czynniki ryzyka, na które mamy wpływ to: palenie papierosów, cukrzyca, choroby naczyń, zwłaszcza miażdżyca, zaburzenia gospodarki lipidowej, otyłość lub nadwaga, zespól bezdechu sennego, nadużywanie alkoholu.

 Najczęstsze objawy udaru:

1. Jednostronne osłabienie albo drętwienie kończyn
2. Zaburzenia w rozumieniu mowy lub niemożność wypowiadania słów
3. Bardzo niewyraźne mówienie (bełkotanie)
4. Zaburzenia widzenia, zwłaszcza w jednym oku
5. Niepewny chód, jak u pijanego
6. Ostry, kłujący ból głowy

            Początek udaru krwotocznego poprzedza zwykle silny, „piorunujący” ból głowy, wymioty i drgawki. Ponad połowa chorych traci przytomność. Najczęściej dochodzi do obrzęku mózgu, chorzy mają zaburzenia świadomości, trudno jest im oddychać, może dojść do zatrzymania krążenia.

            Udar niedokrwienny natomiast często poprzedzają bóle i zawroty głowy, czasem towarzyszy im przejściowy niedowład rąk lub nóg, trudności w mówieniu, czy nadwrażliwość na dotyk różnych części ciała.

            Udar mózgu jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Bardzo istotny w leczeniu jest czas upływający od wystąpienia objawów i postawienia rozpoznania do wdrożenia leczenia, dlatego osobę, u której podejrzewa się wystąpienie udaru mózgu, należy jak najszybciej przetransportować do szpitala z oddziałem udarowym.

 Pierwsza pomoc

Jeśli dostrzeżesz wskazane powyżej objawy u innej osoby, poproś, aby:

• Uśmiechnęła się - jeśli podnosi tylko połowę ust, druga strony twarzy może być porażona.
• Jednocześnie podniosła nad głowę obie ręce - gdy nie może tego zrobić, niedowład objął połowę ciała.
• Powtórzyła proste zdanie, np. dziś jest ładna pogoda - jeśli mówi niewyraźnie lub wcale nie może wykrztusić słowa, może to oznaczać udar.

Postępuj wtedy wg. instrukcji:

1. Wezwij pogotowie ratunkowe (telefon 112 lub 999) !
2. Nie podawaj osobie nic do picia, ani jedzenia.
3. Jeśli osoba jest przytomna, ułóż ją w wygodnej dla niej pozycji.
4. Jeśli osoba jest nieprzytomna, ułóż ją w pozycji bocznej ustalonej.
5. Czekaj na przyjazd karetki pogotowia, obserwując osobę i reagując na zmianę jej stanu zdrowia.

            W strukturach Zagłębiowskiego Centrum Onkologii posiadamy Oddział Udarowy z salą intensywnego nadzoru udaru mózgu, wyposażoną w sprzęt do monitorowania i leczenia pacjentów na najwyższym poziomie. Pacjenci przebywający na tej sali są pod stałym nadzorem wysoko wykwalifikowanej kadry medycznej. Pacjenci trafiający do naszego Szpitala są traktowani priorytetowo. Już w momencie otrzymania informacji od Zespołu Ratownictwa Medycznego jest uruchamiana procedura leczenia udarowego – w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym oczekuje lekarz neurolog, który razem z pacjentem udaje się na badanie tomografii komputerowej. W sali intensywnego nadzoru jest przygotowane specjalistyczne łóżko wyposażone w materac przeciwodleżynowy i niezbędną aparaturę – monitor EKG, RR, saturacji, pompy infuzyjne do ewentualnego leczenia trombolitycznego, dostęp do tlenu i próżni.

            Oprócz przedstawionego leczenia w ostrej fazie udaru mózgu u każdego pacjenta z udarem stosowana jest u nas w Oddziale również profilaktyka wtórna oraz rehabilitacja – pozwala to zmniejszyć ryzyko ponownego udaru oraz poprawić jakość funkcjonowania pacjenta w życiu codziennym. Rehabilitacja po udarze mózgu rozpoczyna się właśnie w Oddziale Neurologicznym lub Oddziale Udarowym, często już w dniu przyjęcia do szpitala i jest kontynuowana w Oddziale Rehabilitacji lub Zakładzie Rehabilitacji, które to również znajdują się w strukturze Zagłębiowskiego Centrum Onkologii. Rehabilitacja jest szansą dla wielu pacjentów dotkniętych udarem mózgu na powrót do normalnego i aktywnego życia.

W naszym Szpitalu w ramach programu profilaktyki i leczenia udaru pacjentom i ich rodzinom rozdajemy także książeczki informacyjne o udarze mózgu.

personel medyczny Oddziału Udarowego